MARIA WNĘK
/2022 -2005/
Maria Wnęk czyli „malarka słynna na całym świecie”, jak sama o sobie pisała. Rzeczywiście, dziś uznana za jedną z najwybitniejszych artystek art brut.
Jej prace znajdują się m.in. w kultowej kolekcji Jeana Dubuffeta-Collection de L’art Brut w Lozannie, American Visionary Art Museum w Baltimore, Art & Marge Museum w Brukseli. Wnęk ukończyła 4 klasy szkoły podstawowej.
Maria Wnęk była osobą niezwykle religijną. W wieku 16 lat złożyła śluby czystości, uznając praktyki religijne za najważniejszy aspekt swojego życia. W nieodłącznej białej sukience odbywała liczne pielgrzymki do Kalwarii Zebrzydowskiej.
Jej twórczość malarska to przekazy głoszące apokaliptyczne wizje końca świata, misyjne wezwanie ludzi do nawrócenia. To zapisy teomorficznego świata, oparte na tekstach „Żywotów Świętych”. W tę przepastną religijną tematykę obrazów zostały wplecione wątki, lęki i wizje outsiderki. Są wśród nich niezwykłe opowieści, m.in. o magicznych roślinach, jak chociażby ta o cudownym uzdrowieniu od Kwiatuszka z Miejsca Cudownego, który to kwiatuszek Maria Wnęk ugotowała a wodą z niego obłożona ozdrowiała. Wiele historii o złym oku ludzkim, rzekomym truciu artystki, „cierpieniu katuszy straszliwych” z ręki Czób Marii z Naściszowskiej spod No.8 oraz Męzyk Marii, która ją „biła i włóczyła po gościeńcu przed wierzbami i przed oknami…”. Jest i wizja ucieczki przed Elemystą „co chciał zgwałcić i zamordować w zimie w ogromnych śniegach…” i przed Kmieciem Janoszem, który „Dławił przy drzwiach mieszkania….”
Zapisy, nazywane przez artystkę „Życiorysami” wyznaczały początek każdej pracy malarskiej. Zazwyczaj outsiderka zapisywała je na rewersach obrazów, często pojawiają się jednak także na ich awersie. Swoje prace sygnowała podpisem: „Maria Wnęk Nowy Sącz, Skrytka Pocztowa 148”.
Wnęk pracowała jako kucharka w koszarach wojskowych, w firmie mleczarskiej, w hotelu, na poczcie, przy regulacji rzeki Dunajec. Wypadek w 1960 roku sprawił, że nie była zdolna do dalszej pracy, otrzymywała rentę inwalidzką. Po zniszczeniu w pożarze rodzinnego domu w Olszance, artystka wielokrotnie zmieniała miejsce zamieszkania, przemierzając świat z całym swoim dobytkiem.