Slava Ukrajini!

Dnia 24.02.2022 na naszych oczach Putin rozpętał ludobójczą wojnę na Ukrainie.

Dnia 27.02.2022. media obiegła informacja o inwazji rosyjskiej na Muzeum Krajoznawcze w Iwankowie, w obwodzie kijowskim i zniszczeniu 25 prac ukraińskiej artystki Marii Prymaczenko /1908-1997/ z muzealnej kolekcji. Taką informację przekazało Ministerstwo Spraw Zagranicznych Ukrainy. Część obrazów Prymaczenko udało się jednak uratować dzięki pomocy mieszkańców, którzy ukryli je w swoich domach.

Z miłości do Ukrainy i prac Marii Prymaczenko przywołuję jej pacyfistyczny apel z 1986 roku, pisany w innych czasach, w czasach katastrofy w Czarnobylu i zimnej wojny. Kontekst i wołanie o pokój pozostają jak zawsze te same.

„Panie Regan, popatrz na ten obraz! pomyśl jaki ten atom jest ciężki, nierozumny.
No popatrz i pogódź się z nami, żeby był pokój na Ziemi.
Atom jest piękny, można się z nim pocackać i pożegnać z bliskimi”.

W ramach Slava Ukrajini! przywołuję sztukę ukraińskich artystek powstałą z wielkiej potrzeby wolności, niezależności i sprzeciwu.

Artystki nieprofesjonalne za czasów Prymaczenko pojmowano w stereotypowy sposób jako te, które wcielają ducha ukraińskiej przyrody i stoją na straży ukraińskich kodów kulturowych. Radziecki program propagandowy legitymizował artystki-prymitywistki, zgodnie z koszmarnym stalinowskim hasłem: „Życie stało się lepsze, życie stało się piękniejsze”. W ich obrazach organicznie współistnieją: symbolika chrześcijańska i państwowa propagandowa sowiecka i pogańska symbolika.

Tak naprawdę pod warstwą oszołamiających kolorów, kwiatów, fantastycznych stworzeń kryje się i odsłania świat (nie)wolny i (nie)naiwny. Prace Prymaczenko to wielopoziomowe, symboliczne przesłony.
Na odwrocie jednej z nich artystka zapisała słowa:

„Świnia przybyła do Ukrainy.
Ma mordę długą
Chce ryć
ukraińskie kwiaty.
Ale one są posiane, łzami oblane.
Stare.
Po całej Ukrainie
Rozpuściły korzenie.
I będą kwitnąć
I nieść ludziom radość…”

Slava Ukrajini!

Obraz Marii Prymaczenko „Gołębica rozwinęła skrzydła i prosi o pokój”

Szczególnie polecam:

„Dlaczego w sztuce ukraińskiej są wielkie artystki” pod red. Kateryna Jakowłenko
Research Platform, Katarzyna Kozyra Foundation, Ukrainian Institute, 2019

Oksana Zabużko, „Planeta Piołun”, Wydawnictwo Agora, 2022